پترولوژی و ژئوشیمی سنگ های آتشفشانی جنوب غرب اردستان

سنگ¬های آتشفشانی جنوب غرب اردستان، واقع در بخش مرکزی کمربند ماگمایی ارومیه – دختر، عمدتاً متشکل از سنگ¬های بازیک و فلسیک و اندک سنگ¬های حدواسط می باشد. سنگ¬های آتشفشانی غنی از لیتوفیل، از عناصر ti ,zr و برخی عناصر سنگین همچون yb و lu نیز غنی می¬باشند. به نظر می¬رسد که این سنگ ها حاصل درجه ذوب بخشی کم ولی گسترده یک گوشته تهی شده (همانگونه که آنومالی منفی nb-ta دلالت می¬نماید) باشد. برعکس، سنگ¬های آتشفشانی فقیر از عناصر لیتوفیل احتمالا حاصل درجه ذوب بخشی بالاتر، ولی در مقیاس محدودتر، یک گوشته نسبتاً غنی است. فرآیند و ترتیب وقایع ماگمایی در جنوب غرب اردستان، مشابه مدل وقوع آتشفشانی است که اخیراً برای بخش مرکزی کمربند ارومیه – دختر پیشنهاد شده است. بر اساس این مدل، به سبب یک کاهش در نرخ فرورانش و یا پدیده برگشت لبه (slab roll-back)، آتشفشانی مرتبط با فرورانش که غنی از لیتوفیل بوده به توسط یک جریان (هجوم) گوشته استنوسفری به زیر منطقه مورد مطالعه دنبال شده است که هجوم اخیر، آتشفشانی با ویژگی ژئوشیمیایی غنی تر از nb-ta ولی فقیر از عناصر لیتوفیل را در جنوب غرب اردستان پدید آورده است. تغییرات در ژئوشیمی سنگ¬های آتشفشانی بازیک – حدواسط منطقه مورد مطالعه که عبارتند از کاهش mg,fe,ti,ca با افزایش si، با تبلور بخشی مجموعه کانی-های cpx+pl+ol+fe-ti oxides همخوانی دارد. پدیده¬هایی همچون حواشی خورده شده (مملوء از ادخال-های مذاب) در فنوکریست¬های پلاژیوکلاز را می¬توان به عنوان شواهد اختلاط ماگمایی در نظر گرفت که ترکیب اصلی مذاب¬های بازیک اولیه را تا حدی دستخوش تغییر نموده است (وجود تمایز آنها را کمتر نموده). سنگ¬های آتشفشانی فلسیک جنوب غرب اردستان احتمالاً محصولات تفریق مذاب¬های بازیک می¬باشند. بر روی نمودارهای هارکر، این سنگ¬های آتشفشانی فلسیک از روندهای تغییرات سنگ¬های بازیک تبعیت می-نماید. سنگ های آتشفشانی فلسیک طیف ترکیبی قابل ملاحظه ای (تراکی داسیت تا ریولیت) را در بر می¬گیرد. کاهش fe,al,ca,mg و ti با افزایش si، احتمالاً ناشی از تبلوربخشی مجموعه کانی¬های cpx+fld±amph±fe-ti oxides می¬باشد. میزان پایین m-hree در فلسیک ترین نمونه از منطقه، این مدل را تأیید می¬نماید. میزان نسبتاً بالاتر nb-ta در یکی از تراکیت¬ها احتمالاً وجود دوسری سنگ آتشفشانی فلسیک (یکی مشتق از ماگمای بازیک غنی از لیتوفیل و دیگری مشتق از ماگمای بازیک فقیر از لیتوفیل) را مطرح می¬نماید.